Doordat ik via de oefeningen de werking mijn zenuwstelsel steeds beter leerde kennen èn begrijpen, en ik daardoor steeds gemakkelijker aanwezig en gegrond kon blijven in het moment, veranderde mijn lichaamsbewustzijn en leerde ik mezelf op een nieuwe manier kennen en dragen. Een paniekaanval waarin ik mijzelf eerder volledig verloor, werd vervangen door het in gronding en rust gewaar kunnen zijn van akelige en onrustige sensaties zoals zweten, een hoge hartslag en pijn op mijn borst. 

Ik leerde om mijzelf te kalmeren, waardoor ik een beetje afstand kon gaan nemen van de ervaring, en daardoor kregen sensaties plots beter de kans om te komen en te gaan. Zo kon ik gaan ervaren dat alles een begin, een midden en een eind heeft en zo kon ik moeilijke sensaties de ruimte bieden om door mij heen te bewegen. Dat voelde soms alsof mijn lichaam vastgehouden energie ging loslaten. 

Na een tijdje constateerde ik dat bepaalde moeilijke (vaak emotioneel beladen) reacties van mijn lichaam naar de achtergrond begonnen te verdwijnen en op een bepaald moment zelfs achterwege bleven. Waar ik eerder dacht dat ik met bepaalde fenomenen nu eenmaal moest leren leven, leerde ik inzien en ervaren dat niets in het lichaam gefixeerd en vastgesteld is. Door het zenuwstelsel steeds nieuwe plezierige ervaringen te bieden en door met mijn aandacht mindful en vriendelijk aanwezig te blijven, bleek verandering mogelijk. 

Het leven is er gewoonweg een stuk aangenamer door geworden. Dit vind ik nog steeds enorm bijzonder, omdat de buitenwereld niet aangenamer is geworden; het is mijn binnenwereld die is veranderd en van waaruit ik op een andere, nieuwe manier naar de buitenwereld kijk. Precies hier ligt de basis van mijn liefde voor somatische yoga, meditatie en lichaamsgerichte coaching.  

Naast het lichaamswerk heb ik een fijne baan bij de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag, waar ik mij inspan voor een betere verbinding tussen wetenschap en samenleving.

Vanuit meer dan 25 jaar ervaring als projectleider en adviseur èn vanuit mijn ervaring met het hebben van diverse leidinggevenden en leiders, is mijn interesse in persoonlijk en bezielend leiderschap gegroeid. Wat maakt iemand tot een goede leider, hoe verhoudt leiderschap zich tot leidinggeven, wat maakt dat mensen zich plezierig voelen op de werkvloer en hoe verhoudt leiderschap zich tot sociale veiligheid? 

Ik denk dat belichaamd leiderschap een belangrijk ingrediënt is voor een veilige en inspirerende werkomgeving. Dit houdt voor mij in dat een organisatie ruimte maakt voor reflectie, bezinning, vertraging en dialoog. In de KB draag ik mijn steentje bij als begeleider van intervisieteams, als vertrouwenspersoon, als coach en als begeleider van reflectieve en laagdrempelige meditaties.  

De volgende methodieken, mensen en bronnen zijn voor mij zo belangrijk, dat ik ze hier speciale aandacht wil geven:  

iRest yoga nidra - ontwikkeld door Dr. Richard Miller, klinisch psycholoog, yogi en spiritueel leraar. In het iRest certification programma dat ik in 2019 heb afgerond, heb ik mij verdiept in trauma en in het onderzoeken en helen van trauma via een body-mind benadering zoals een geleide meditatie. De vraag die voor mij centraal stond was: hoe kun je je via een geleide meditatie veilig voelen in je lichaam als je geen of heel weinig herinneringen aan veiligheid hebt? Een belangrijk onderdeel van het iRest Certification Traject, was het vaardig worden in het faciliteren van de dyade of co-meditatie. In co-meditatie ben je als coach de holding space en het anker voor de ander die zich richt op het volgen van de ervaring. In een dyad pendel je steeds tussen lichaamssensaties, emoties, gedachten en misschien ook lichamelijke bewegingen. Je leerst luisteren en ruimte te bieden aan dat wat jou beweegt en animeert. Je leert zijn met dat wat is. Meer over iRest Yoga Nidra.

Somatic education - een manier van bewegen en lichaamsbewustwording met invloeden van Moshe Feldenkrais & Thomas Hanna. De nadruk ligt op hoe het voelt, niet op hoe het eruit ziet of zou moeten zien. 

Docenten die een somatische, functionele benadering hebben en met wie ik momenteel live online oefen en van wie ik onbeschrijflijk veel leer, zijn Larry Goldfarb, Donna Farhi, Lisa Petersen, Catherine Annis en Peter Blackaby. Op hun websites vind je een aantal verwijzingen naar buitengewoon goede online lessen. Door het te doen, ervaar je het beste wat het is. Je bent ook welkom in een van de groepslessen die ik geef, of in een privéles bij mij thuis.  

The Body Keeps the Score - het ondertussen beroemde boek van professor Bessel van der Kolk dat een gids voor mij is. Van der Kolk onderstreept het belang en vooral de kracht van de lichaamsgerichte benadering in het transformeren van klein en groot trauma en depressie. The Body Keeps the Score is een geweldig boek dat gaat over hoe we ons lichaam kunnen terugvinden als een prachtig zelfregulerend geheel. Een veilige plek om te zijn. Het is een boek dat gaat over jou en mij. Ik raad je ten zeerste aan om het te lezen. De Nederlandse uitgave heet Traumasporen. 

• Introductietraining Laban Bartenieff Movement System (LBMS) bij Marieke Delannoy (januari 2025) 
• Introductietraining Somatic Experiencing (BodyMind Opleidingen, april 2024) 
• Somatics (www.YogaMoves.nl, 2023) 
• Deep Democracy Level I (www.HumanDimensions.nl)
• `"De Polyvagaal Theory in therapie" met Deb Dana (www.uitgeverijmens.nl)  
• Opleiding tot Lichaamsgericht Coach, ATMA Instituut Amersfoort (www.atma.nl) 
• Advanced Master Program on the Treatment of Trauma, NICABM (www.nicabm.com) 
• Somatic embodiment and regulation strategies, Collectively Rooted (www.collectivelyrooted.com) 
• Foundations of Trauma and Neuroscience and the Frontiers of Trauma Treatment, Collectively Rooted (www.collectivelyrooted.com)
• iRest Yoga Nidra certification programme (www.irest.org) 
• Therpeutic Wisdom Training, Doug Keller (www.doyoga.com) 
• Yoga Teacher Training, Yogamoves (www.yogamoves.nl) 
• Nederlandse Taal & Cultuur, master in Moderne Letterkunde, Universiteit Utrecht (www.uu.nl) 
• Lerarenopleiding Nederlands, Hogeschool Utrecht (www.hu.nl) 

Mijn persoonlijke lichaamsgerichte beoefening

• In 2024 volg ik de jaarprogramma's van Donna Farhi (Mastering Simplicitiy) en Lisa Petersen (Embodied Anatomy Immersions) 
• Ik volg wekelijks een les bij Pete Blackaby 
• Ik volg regelmatig Feldenkrais Awareness Through Movement lessen bij diverse leraren zoals Larry Goldfarb en David Zemach-Bersin

Literatuur om de cognitieve verlangens te stillen 

Lezen is voor mij naast het doen de fijnste manier om te leren. 

Boeken die een game changer voor mij waren en waarvan ik denk dat ze voor iedereen interessant zijn:

• • The body keeps the score, brain, mind and body in the healing of trauma, Bessel van der Kolk
  • De Polyvagaaltheorie en de transformerende ervaring van veiligheid, Stephen Porges 
  • De tijger ontwaakt en De stem van je lichaam, Peter Levine 
  • De body remembers & Revolutionizing trauma treatment, stabilization, safety and nervous system balance, Babette Rothschild 
  • Ik voel dus ik ben, hoe gevoel en lichaam ons bewustzijn vormen, Antonio Damasio